Bir uyuşmazlığın en hızlı, dostane, etkin ve taraf menfaatlerine en uygun çözüm yolu olan arabuluculuğun vergisel olarak da birçok avantajı bulunmaktadır.
Arabuluculuk Anlaşma Belgesinde Damga Vergisi Avantajı
Bilindiği üzere 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu, bir kâğıdın tabi olacağı verginin tayini için o kâğıdın nevi ve mahiyetine göre nispi veya maktu damga vergisi alınması gerektiği hüküm altına alınmıştır. Aynı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "I.Akitlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün B/2 fıkrasında, belli parayı ihtiva etmeyen sulhnamelerin maktu damga vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır.
Bu bağlamda uyuşmazlık tarafları arasındaki anlaşmanın noter huzurunda yahut taraflar arasında herhangi bir sözleşmeye ve benzeri mukaveleye konu edilmesi halinde söz konusu belgelerin herhangi bir resmi işlemde kullanılmak istenilmesi halinde sözleşme bedeli üzerinden nispi damga vergisi ödenmesi gerekecektir. Söz konusu damga vergisi oranı, sözleşmede yazan bedel üzerinde binde 9,48 oranında tahakkuk ettirilecektir. Bu durumda özellikle sözleşmede yazan bedelin yüksek olduğu durumlarda, damga vergisi ilgili belgeyi resmi işleme koymak isteyen taraf için ciddi bir ödeme yükümlülüğü doğuracaktır. Arabuluculuk anlaşma belgeleri ise 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 18. maddesinin 3. fıkrasının tanıdığı istisna sayesinde maktu damga vergisine tabiidir. Bununla birlikte Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü'nün talebi üzerine verilen Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı Gelir Yönetimi Daire Başkanlığı'nın 09.03.2018 tarihli ve 30833 sayılı Özelgesi’nde de ayrıntılı izahatle söz konusu damga vergisi avantajı teyit edilmiş bulunmaktadır.
Maktu damga vergisi tutarı 2024 yılı bakımından 467,20 TL olup, nispi damga vergisine göre ciddi bir maliyet avantajı sağlamaktadır.
Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin İlamlı İcraya Konu Edilebilmesinden Doğan Harç Avantajları
Taraflar arasında akdedilmiş herhangi bir sözleşmeye dayalı bir alacağın icra takibine konu edilebilmesi için ilamsız icra takibi başlatılması gerekmektedir. İlamsız icra takiplerinde, takibe konulan asıl alacak miktarı üzerinden nispi oranda yüzde usulü harç tahsil edilir. Buna mukabil arabuluculuk anlaşma belgesi mevzuat gereği ilam niteliğinde belge olduğundan doğrudan ilamlı icraya konu edilebilir ve yalnızca maktu başvuru harcı ödemek suretiyle takip işlemleri başlatılabilir. 2024 yılı itibariyle maktu ilamlı icra başvuru harcı 427,60 TL olup, bu bağlamda da arabuluculuk kurumunun ciddi bir maliyet avantajı söz konusudur. Bunun yanı sıra ilamsız takiplerde, takip talebinde bulunan alacaklıdan, alacağın binde beşi oranında tahsil edilir. Bu harç, takip sonunda alınacak asıl harca mahsup edilir. İlamlı takiplerde ise peşin harç alınmadığından ötürü arabuluculuk anlaşma belgesinin bu bakımından da avantajları bulunmaktadır.
Arabuluculuk Ücretinin Gider Kalemi Olarak Gösterilebilmesi
Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/3’üncü maddesi hükmüne göre; işle ilgili olmak şartıyla, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatların safi kazancın tespitinde gider olarak indirilmesi mümkündür. Bu bağlamda arabuluculuk anlaşma belgesine icra edilebilirlik şerhi alınması yahut mevzuatta belirtilen hallerde herhangi bir şerh alınmasına gerek olmaksızın ilam niteliğinde belge sayıldığı durumlarda ödenen arabuluculuk ücretinin gider gösterilmesi mümkündür.
İşçi – İşveren Uyuşmazlıkları Dava Şartı Arabuluculuk Kapsamındaki Anlaşmalarda Vekalet Ücretinde KDV Avantajı
Bilindiği üzere kural olarak arabuluculuk ve avukatlık alanında verilen hizmetler %20 oranında KDV’ye tâbidir. Cumhurbaşkanlığı’nın 1594 sayılı kararı ile iş uyuşmazlıklarında dava şartı olarak uygulanan arabuluculuk işlemleri ile akabinde gerçekleştirilen ilamlı icra takipleri kapsamında verilen avukatlık hizmetlerinde KDV oranı %8 olarak değiştirilmiştir. Bu kapsamda işçi – işveren uyuşmazlığı dava şartı arabuluculuk kapsamındaki anlaşmalarda vekiller lehine %12’lik ciddi bir KDV avantajı mevcut bulunmaktadır.